Formula 1’de iyi bir araca sahip olmak, iyi bir sürücünün yanında en önemli şeylerden birisidir. İyi bir araca sahip olmanın ise iki temel gereksinimi vardır. Bolca para ve gerçekten iyi bir mühendis ekibi. Bir de onları yönetecek bir başmühendis. Bugün sizlerle birlikte Formula 1’in geçmişinde ve bugününde görev yapmış en başarılı isimlerden birisini hatta belki de en başarılısını konuşacağız. Adrian Newey.
Motorsporlarına Girişi
Üniversiteyi “Southampton Üniversitesi”’nde havacılık ve uzay bilimleri bölümünden derece ile bitirdikten hemen sonra, 1980 yılında “Fittipaldi F1 Takımı”’nda Harvey Postlethwaite‘ın yanında çalışmaya başladı. Ardından çeşitli alt seriler ve Indycar’da çalıştıktan sonra, 1988’de “March” takımı ile yeniden F1’e dönüşünü yaptı.
Newey otobiyografisinde süreci şöyle aktarıyor: “1987 yazında, Newman Haas’ta Mario Andretti’nin yarış mühendisliğini yaparken, Robin (Held) bana ulaştı ve kendisinin finansal destek sağlayacağı bir Formula 1 takımında teknik yönetmen olmakla ilgilenip ilgilenmediğimi sordu. Bu, 28 yaşındaki ben için, Formula 1’de ikinci bir şans fırsatıydı. Ancak bu sefer tanıdığım insanlarla ve rahat hissettiğim bir ortamda çalışacaktım”
March / Leyton House Dönemi
(March günlerinden Adrian Newey (sağ) – 1989)
Newey’in F1 için kendisinin yaptığı ilk tasarımı olan “1988 March 811”, çoğu kişinin beklediğinden daha rekabetçiydi. March 811 aracı ve o dönemki pilotu “Ivan Capelli”, 1988 Portekiz Grand Prix’sini 2. bitirdi. Aynı yıl Japonya Grand Prix’sinin 16. turunda ise o yılın şampiyonluğunu kazanan, efsanevi “McLaren Honda MP4/4” aracına atak yaparak geçmeyi başardı.
(March AN 811 aracının prototip çizimleri, Adrian Newey’in otobiyografisi – How To Build A Car)
1990 Sezonu için March takımı “Leyton House Racing” ismiyle bir yenilenmeye gidince, Newey’de teknik yoneticiliğe terfi etti. 1990 Fransa Grand Prix’sinde Capelli, Prost’un efsanevi “Ferrari 641” aracını geçerek ikinci bitirdi. O yıl takımın sonuçlarında bir düşüş olsa da, Newey ve tasarladığı araç, o yılın parlayan yıldızı olmuştu.
1990 yılının yazında, Newey takımdan kovulmuştu, ancak araç tasarlamaya olan doğal yeteneği ve dehasıyla, F1’de yeni bir rol bulması çok da uzun sürmedi. Sonrasında Newey “Kovulmuştum ama ondan öncesinde de çoktan gitmeye karar vermiştim. Çünkü, eğer bir takım bir muhasebeci tarafından yönetiliyorsa, oradan gitme zamanı gelmiştir.” demecinde bulundu.
Williams Dönemi
1991 yılında Williams mühendislik direktörü “Patrick Head”, Newey’in bu üstün yeteneğini farketti ve çok geçmeden 1991 sezonu için Newey ile sözleşme imzaladı. Yüksek bütçe ve üst sınıf sürücülerin de yardımıyla, Head ve Newey, dominantlığın yeni adresi olmuşlardı.
1991 sezonunun ortalarında, Newey’in tasarladığı FW14 şasisi, dönemin son dominant takımı McLaren ile kapışabilecek düzeydeydi. Ancak sezon başındaki dayanıklılık sorunları ve dönemin McLaren pilotu, efsanevi “Ayrton Senna”, Williams ve “Nigel Mansell”’ın şampiyonluğu almasını engelledi.
(FW14 aerodinamisini tehlikeye atan yanal kirli havanın sebebi, Adrian Newey’in otobiyografisi – How To Build A Car)
Takvimler 1992’yi gösterdiğinde ortada hiçbir sorun kalmamıştı. 1992 sezonunda Nigel Mansell ile sürücüler şampiyonluğunu kazanan Williams ekibi, o sene üreticiler şampiyonasını da kazanmıştı. Bu da Adrian Newey’e bir çok üreticiler şampiyonluğunun ilkini kazandırmış oldu.
(Nigel Mansell (sol) ve Adrian Newey (sağ) – 1994 Avrupa Grand Prix’sinde)
1993’te ikinci üreticiler şampiyonluğunu kazanan Newey, tasarladığı araçla da Alain Prost’un sürücüler şampiyonluğunu kazanmasına yardımcı oldu.
(Soldan sağa Alain Prost, Adrian Newey ve David Brown – 1993 Kanada Grand Prix’si)
1994’te, hiç beklenmedik bir şekilde, Newey’in tasarladığı FW16 aracında büyük bir performans düşüklüğü vardı. FW16, o sene şampiyonluğu kazanan “Bennetton” takımının kullandığı B194 aracının temposuna yetişmekte zorlanıyordu. O sene iki ölüme sahne olan trajik 1994 San Marino Grand Prix’sinden sonra, Williams için cinayet suçlamaları da açılmaya başladı. Bu durum takım yönetimi ve Newey arasında sinirlerin gerilmesine sebep oldu. Williams o sene, her ne kadar takımlar şampiyonasını kazansa da, art arda üçüncü kez sürücüler şampiyonasını kazanamadı.
(FW16 aracının arka kanat rüzgar akışını arttırmak için yapılmış bir prototip eskizi, Adrian Newey’in otobiyografisi – How To Build A Car)
1995 yılında Newey’in teknik yönetici olmaya hazır olduğu aşikardı. Ancak o sırada o koltuk, Williams kurucu ortağı Patrick Head’e aitti, ki bu da Newey’in yoluna taş koydu. O sene hem sürücüler hem de takımlar şampiyonasını kaybeden Williams takımının arası, Newey ile iyice açıldı.
1996 yılında Williams, Damon Hill ve Jacques Villeneuve ile birlikte hem sürücüler hem de takımlar şampiyonluğunu kazandı. Newey ise, 1997 sezonunda McLaren ile anlaşmasından dolayı, zorunlu izne tabii tutularak Williams’dan uzaklaştırıldı.
Newey, otobiyografisinde bu mola döneminden şöyle bahsediyor “Formula 1’de hiç ara vermeden 9 yıldan sonra, birazcık rahatlama fırsatı buldum.” Newey sözlerine “Formula 1 tarihinin en başarılı takımlarından birine, McLaren’a, teknik yönetici olarak gidiyordum. Williams’da, araba kötü olursa, bu Patrick ve benim suçumdu. McLaren’da ise, bütün sorumluluk bende. Arabaya ilavelerimi eklemek için Patrick’e ihtiyacım olmadığını göstermek istedim.” şeklinde devam ediyor.
Williams kariyerindeki 114 yarışta 59 galibiyet, 78 pol pozisyonu, 60 en hızlı tur ve dört şampiyonluk kazanan Newey’in sıradaki durağı ise, McLaren.
McLaren Dönemi
Newey’in, McLaren’daki ilk yılı olan 1997 sezonunda, arabada bir değişiklik yapmasına izin verilmedi. Bunun yerine “Neil Oatley”’in tasarladığı aracı geliştiren Newey, odağını ise 1998 yılına çevirmişti.
Newey otobiyografisinde 1998 yılından şöyle söz ediyor: “1998’de büyük bir regülasyon değişikliği olacaktı. Kariyerim boyunca gördüklerimin en büyüğü, güvenliği arttırmayı amaçlıyordu. İlk olarak şasiyi daha büyük, derin ve kutuya yakın bir şekilde yapmamız istendi. Böylece şasi hem darbe anında daha güçlü olacak, hem de aero performansı bundan etkilenecek ve araçların hızı azalacak. Arabalar, 1970’lerin başından beri ilk kez daraltılacaktı ve artık slick lastik kullanmak yasaktı.”
(MP 4/13 ‘98 regülasyonlarının sürücü görüşüne etkisini gösteren bir eskiz, Adrian Newey’in otobiyografisi – How To Build A Car)
1998 ve 1999’da Newey’in tasarladığı araçlarla şampiyonluğu kazanan McLaren, 2000 şampiyonasını da “Mika Hakkinen” ile son anda kaçırdı.
(Adrian Newey (sol) ve Mika Hakkinen (sağ) 2001 Avrupa Grand Prix’sinde McLaren Garajında)
(Mika Hakkinen MP 4/13 aracını sürerken – 1998 İspanya Grand Prix’si)
2000-2004 Ferrari/Schumacher dominasyonu, Newey için de McLaren için de oldukça durgun geçti. 2004’ün sonlarına doğru Newey’in takımdan ayrılmak istediği, hatta Williams’a geri dönebileceği söylentileri çıksa da, dönemin McLaren yöneticisi “Ron Dennis” bu iddiaları yalanladı. Ron Dennis’in inkarlarına rağmen, Newey, henüz daha yeni kurulmuş bir takıma, Redbull Racing’e geçti. 8 kasım 2005’de Adrian Newey’in 2006 sezonu için Redbull’da olacağının duyurusu yapıldı.
RedBull Racing Dönemi
Yıllar geçtikçe yavaş yavaş yükselen Redbull Racing’in içinde, bir isim, 2009’daki büyük regülasyon değişikliğini bekliyordu. Evet doğru tahmin ettiniz, Adrian Newey.
Kendisi o dönemi şöyle açıklıyor “Avusturya’dan baskı büyüktü. Gelişmemiz isteniyordu ve tabii ki fazlasını istiyorlardı. Bir karar vermem gerekiyordu ve cesurca – kimine göre aptalca – bir karar verdim: 2008’de bir yarış kazanmamız pek olası değil. En büyük şansımız yeni regülasyonlar. 2008 sezonunun ikinci yarışından sonra aracın geliştirilmesinden çekildim ve 2009 yılının aracı RB5 için araştırma ve tasarıma odaklandım.”
(RB5 için 2009 regülasyonlarına uygun ön kanat tasarımı eskizi, Adrian Newey’in otobiyografisi – How To Build A Car)
(Soldan sağa Adrian Newey, Sebastian Vettel ve Christian Horner – 2009 İspanya Grand Prix’si)
Newey’in 2009 için tasarladığı araç, takım için bir dönüm noktasıydı. Takımın yeni ikilisi, genç yetenek “Sebastian Vettel” ve nispeten tecrübeli “Mark Webber” araçla oldukça iyi sonuçlar çıkarttı. İngiltere ve Çin Grand Prix’lerinde 1-2 sonucu elde ettiler ve iki yarışın galibi de Vettel oldu. Sonrasında ise Webber, Almanya Grand Prix’sini kazandı. Sezonun son üç yarışını da, ikisini Vettel’in birini Webber’in kazanmasıyla, hat-trick ile bitiren Redbull takımı, adeta geleceğe dair ipuçları veriyordu.
(Sebastian Vettel RB5 ile İngiltere Grand Prix’sini kazanırken – 2009)
2010 yılı ise, hem Adrian’ın, hem de Avusturya’daki yöneticilerin istediğini elde ettikleri yıl olacaktı. Adrian Newey RB6 isimli yeni makinesi ile adeta kendi belirlediği standartları geçerek, bir kez daha sezonun üst sınıf arabasını yaptı. O sene hem pilotlar hem takımlar şampiyonasını kazanan Redbull ve Sebastian Vettel, henüz daha buz dağının sadece görünen kısmındalardı. 19 pol pozisyonundan 15’ini kazanan RB6 tek turda adeta bir canavardı. Adrian Newey daha sonralarda araçla ilgili “Muhtemelen F1 tarihindeki en çok yere basma gücü üreten araç” demecini verdi. Sebastian Vettel, Redbull için son yarışı olan “2014 Abu Dhabi Grand Prix”’sinden önce, kariyerinde sürdüğü en iyi arabanın RB6 olduğunu söyledi. 2010 sezonunda yapılan 19 yarışın yarısından fazlasını kazanan RB6, Redbull Racing’e de 498 puanla ilk takımlar şampiyonluğunu kazandırmış oldu.
Adrian Newey ilk şampiyonluklarını kazandıkları anı şöyle açıklıyor: “Sebastian’ın yarış mühendisi Rocky, Seb çizgiyi geçer geçmez radyoya geldi ve Seb’i tebrik etti. Hemen ardından geri sayım yapmaya başladı. ‘Hamilton ikinci, Button üçüncü, Rosberg dördüncü, Kubica beşinci, Petrov altıncı. Sebastian, sen dünya şampiyonusun!’. Şu an bile beni duygulandırıyor. Her şeye karşı bir final yarışıydı. Ama, açık konuşmak gerekirse, o yıl açık ara en hızlı araca sahip olmamıza rağmen hem dayanıklılık sorunlarından, hem de sürücülerimizden kaynaklı hatalardan dolayı, sürücüler şampiyonasını olması gerekenden daha zor bir şekilde kazandık.”
(Sebastian Vettel RB6 ile çizgiyi geçerek dünya şampiyonu oluyor – 2010 Abu Dhabi Grand Prix’si)
Sonrasını ise tarih yazdı, biz ise okuduk. 2010, 2011, 2012 ve 2013’te üst üste toplam dört adet takımlar şampiyonluğu kazanan Redbull ve Adrian Newey, günümüzde de bir başka isimle şampiyonluk yarışlarına devam ediyor.
(RB7 ile ikinci şampiyonluğunu kazanan Vettel ve Redbull – 2011 Japonya Grand Prix’si)
/origin-imgresizer.eurosport.com/2011/11/13/781087-20862641-2560-1440.jpg?resize=576%2C324&ssl=1)
(RB8 ile üçüncü şampiyonluğunu kazanan Vettel ve Redbull – 2012 Abu Dhabi Grand Prix’si)
(RB9 ile dördüncü şampiyonluğunu kazanan Vettel ve Redbull – 2013 Hindistan Grand Prix’si, Adrian Newey (soldan birinci))
Adrian Newey, son tasarladığı araç olan RB18 ile Formula 1 2022 sezonunda şimdiye kadar yapılmış 11 yarışın 7’sini kazanarak, tarihi bir kez daha, kendi kurallarına göre yazıyor. 2021 sezonunda yapılan 22 yarışın 11’ini kazanarak Max Verstappen’in şampiyonluğu kazanmasını sağlayan RB16B aracının tasarımcısı Adrian Newey ve Max Verstappen, 2022 için de şampiyonluğa oldukça yakın duruyorlar.
(Adrian Newey (sol) ve Max Verstappen (sağ) 2021 şampiyonluğunu kutlarken – 2021 Abu Dhabi Grand Prix’si)
Son bahsedeceğimiz konu ise, tanıtımının 28 Haziran 2022’de yapıldığı, “RB17” yol aracı. Kalbinde 1100 beygire kadar güç üretebilen 8 silindirli hibrit motor bulunan RB17’nin tasarımına dair herhangi bir görsele sahip olmasak da, aracın Formula 1 2022 araçlarındaki gibi karbonfiber gövde ve “yer etkisi” teknolojisinden kendi payını aldığını biliyoruz. Bunun dışında birçok aerodinamik parça ve turbo gecikmesini engelleyen “enerji geri kazanım sistemi” gibi Formula 1 teknolojileri de araçta yer alacak. Araçtan sadece 50 adet üretilecek. Buna rağmen henüz daha aracın görüntüsü bile açığa çıkmadan, 50 aracın tamamı ön siparişten satılmış durumda. Yani söz konusu Adrian Newey’in tasarladığı bir araç ise, bazı şeyleri para bile satın alamaz.
(RB17 tanıtım görseli)
Puan kazanmak için iyi bir pilota ihtiyacınız var, şampiyonluk kazanmak içinse iyi bir araba ve pilot kombinasyonuna. Ancak birden fazla kez şampiyon olmak istiyorsanız, işte o zaman dominant bir araca ihtiyacınız var. Dominant araçların adamı Adrian Newey için ne derler bilirsiniz “Schumacher takımındaysa, en az bir arabanın puan alacağını bilirsin. Adrian Newey takımındaysa her iki aracın da puan alacağı garantidir.”
Kaynaklar:
